Ngày 24/10/2025, Hội thảo khoa học “Hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài, dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo” đã được diễn ra tại ĐHQG-HCM. Đây không chỉ là diễn đàn triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị mà còn là cuộc gặp gỡ trí tuệ đa chiều giữa các trường đại học, tổ chức quốc tế và chuyên gia hàng đầu thế giới.
Các tham luận được trình bày tại Hội thảo đã mang đến bức tranh toàn cảnh, sinh động và có chiều sâu học thuật, phản ánh xu thế phát triển giáo dục đại học toàn cầu, đồng thời đưa ra những kiến nghị thiết thực cho giáo dục đại học Việt Nam trong hành trình hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
ĐHQG-HCM: Kiến tạo mô hình đại học đổi mới sáng tạo và tự chủ đặc thù
Mở đầu chuỗi tham luận, ĐHQG-HCM nhấn mạnh vai trò tiên phong của các đại học quốc gia trong thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW và đề xuất năm nhóm giải pháp trọng tâm nhằm hoàn thiện cơ chế tự chủ, phân cấp và phát huy sức mạnh đổi mới sáng tạo.
Cụ thể, ĐHQG-HCM kiến nghị thí điểm cơ chế tự chủ toàn diện về tổ chức, nhân sự và học thuật, cho phép các đại học chủ động trong mô hình quản trị, công nhận chức danh khoa học và phát triển chương trình đào tạo chất lượng cao.
Đồng thời, ĐHQG-HCM đề xuất xây dựng cơ chế đặt hàng nghiên cứu chiến lược giữa TP Hồ Chí Minh và các đại học trọng điểm, hình thành Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia khu vực phía Nam làm đầu mối kết nối Nhà nước – Nhà trường – Doanh nghiệp.
Tham luận cũng kiến nghị thí điểm mô hình “Khu đô thị đại học thông minh”, tích hợp hạ tầng số và không gian sáng tạo, hướng tới phát triển đô thị học thuật hiện đại.
Theo báo cáo tham luận tại hội thảo, việc tăng cường phân quyền cho ĐHQG-HCM không chỉ là yêu cầu cấp thiết, mà còn là điều kiện tiên quyết để phát huy vai trò đầu tàu của hệ thống đại học quốc gia, hướng đến mục tiêu Top 100 đại học hàng đầu châu Á vào năm 2030.
World Bank: Đầu tư cho giáo dục đại học là đầu tư cho tương lai quốc gia
Đại diện Ngân hàng Thế giới (World Bank) trình bày tham luận nhấn mạnh: “Giáo dục đại học là khoản đầu tư có tỷ suất sinh lời xã hội cao nhất”. Theo World Bank, các quốc gia thành công đều xem giáo dục là động lực phát triển kinh tế tri thức. Việt Nam cần tăng đầu tư công cho giáo dục đại học lên mức tương xứng với vai trò chiến lược, đồng thời mở rộng các cơ chế huy động nguồn lực tư nhân và hợp tác quốc tế.
Báo cáo cũng khuyến nghị thiết lập mô hình tài chính bền vững, tạo điều kiện cho sinh viên và nhà nghiên cứu tiếp cận các quỹ học bổng, quỹ nghiên cứu, quỹ đổi mới sáng tạo. Những đề xuất này góp phần củng cố luận điểm rằng giáo dục không phải chi phí mà còn là nền tảng đầu tư cho phát triển bền vững.
VinUni – Trí tuệ nhân tạo: Người bạn đồng hành của giáo dục đại học
Tham luận của Đại học VinUni mang đến góc nhìn mới mẻ về “The Rise of AI in Higher Education”, chỉ ra rằng AI đang tái định hình toàn bộ không gian học thuật, từ lớp học, nghiên cứu đến quản trị.
Theo báo cáo, AI giúp giảng viên cá nhân hóa bài giảng, sinh viên tự học linh hoạt hơn, đồng thời hỗ trợ nhà trường ra quyết định dựa trên phân tích dữ liệu. VinUni nhấn mạnh, thay vì e ngại, các trường cần xây dựng khung năng lực “AI literacy” cho cả giảng viên và sinh viên, để mỗi người học đều thành thạo trong việc hợp tác với AI một cách có đạo đức, sáng tạo và nhân văn.
Báo cáo viên VinUni truyền tải đến Hội thảo thông điệp nổi bật: “AI không thay thế con người – AI mở rộng sứ mệnh của giáo dục”.
Đại học Hồng Kông: Xây dựng vùng học thuật tinh hoa, hướng đến 2045
Từ góc nhìn quốc tế, Đại học Hồng Kông phân tích rằng “cuộc cách mạng đại học đang diễn ra ở châu Á”, nơi chính phủ nhiều quốc gia đã đầu tư mạnh mẽ cho các đại học tinh hoa mang tầm toàn cầu.
Báo cáo viên đề xuất Việt Nam cần tập trung nguồn lực xây dựng “Vùng học thuật tinh hoa” (Premier Academic Zone) – tập hợp các đại học trọng điểm, viện nghiên cứu và trung tâm đổi mới sáng tạo có khả năng tạo tác động lan tỏa trong khu vực.
Theo Đại học Hồng Kông, đại học không chỉ là nơi truyền thụ kiến thức, mà còn là động lực tư duy và đổi mới xã hội, nơi quy tụ trí thức trẻ, thúc đẩy nghiên cứu đa ngành và hợp tác quốc tế sâu rộng.
SMU Singapore: Kết nối “ba nhà” để tạo hệ sinh thái đổi mới bền vững
Đại học Quản lý Singapore (SMU) mang đến mô hình “Triple Helix” – liên kết Chính phủ, Doanh nghiệp và Đại học, minh chứng cho sự thành công của Singapore trong xây dựng nền kinh tế tri thức và đổi mới sáng tạo quốc gia.
SMU chia sẻ kinh nghiệm triển khai LKY Global Business Plan Competition, quy tụ hơn 1.200 trường đại học từ 91 quốc gia, kết nối doanh nghiệp – nhà đầu tư – sinh viên khởi nghiệp, giúp Singapore trở thành trung tâm khởi nghiệp công nghệ sâu của châu Á.
Theo SMU, Việt Nam có thể học hỏi mô hình này để thúc đẩy khởi nghiệp trong đại học, biến các ý tưởng nghiên cứu thành sản phẩm và dịch vụ mang lại giá trị thực tiễn cho xã hội.
Đại học Phenikaa: Đề xuất mô hình tích hợp đo lường và tài trợ nghiên cứu
Tham luận của nhóm chuyên gia Đại học Phenikaa đề xuất mô hình “Hệ thống đo lường và tài trợ nghiên cứu tích hợp”, khắc phục “thung lũng chết” giữa nghiên cứu và thương mại hóa.
Mô hình gồm bốn tầng quỹ tài trợ (nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, tăng tốc đổi mới sáng tạo, và hạ tầng dùng chung) kết hợp với hệ thống đánh giá đa chiều theo tiêu chuẩn OECD, tạo thành chu trình khép kín giữa tri thức và thị trường. Đề xuất này được xem là gợi mở thực tiễn cho Việt Nam trong xây dựng hệ sinh thái nghiên cứu, đổi mới sáng tạo bền vững.
UEH: Đại học với trách nhiệm xã hội, hướng đến phát triển bền vững
Một điểm nhấn quan trọng tại Hội thảo đến từ tham luận của Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh (UEH) với chủ đề “Đại học với trách nhiệm xã hội: Phụng sự cộng đồng, góp phần phát triển bền vững”. UEH trình bày mô hình “Đại học bền vững”, dựa trên năm trụ cột: Đào tạo – Nghiên cứu – Quản trị – Vận hành – Cộng đồng, triển khai theo chu trình PDCA (Plan – Do – Check – Act).
UEH nhấn mạnh triết lý “Tiên phong học thuật – Phụng sự xã hội – Thúc đẩy đổi mới sáng tạo – Định hướng bền vững”, với các sáng kiến nổi bật như Green Campus, Living Lab, ArtTech Hub và City University Hub.
Tham luận cũng chỉ ra các bài học chính cho các đại học Việt Nam, trong đó nổi bật là: Tích hợp phát triển bền vững vào chiến lược dài hạn; Đại học phải trở thành hạt nhân đổi mới sáng tạo của đô thị và quốc gia; Xây dựng văn hóa đại học bền vững và nguồn nhân lực học thuật kiên định với sứ mệnh phụng sự cộng đồng.
Từ các góc nhìn quốc tế đến sáng kiến nội địa, Hội thảo “Hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài, dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo” đã cho thấy sức mạnh của đối thoại học thuật trong hoạch định chính sách và định hình tương lai giáo dục Việt Nam. Tất cả đã mở ra hướng đi mới cho quá trình hiện đại hóa giáo dục đại học, hướng đến một nền giáo dục mở, sáng tạo, hội nhập và nhân văn.
Nguồn: vnuhcm.edu.vn